O tym, dlaczego warto zdecydować się na pomoc doradcy, jak rozpoznać tego dobrego oraz o czym należy pamiętać przy rozliczaniu się z podatku w Niemczech rozmawiamy ze specjalistami w branży podatkowej – dr Robertem Jóźwiakiem oraz Maciejem Danielem.
Anna Burek: Jak oszczędzić sobie stresu przy rozliczeniu podatku w Niemczech?
Dr. Robert Jóźwiak, StB: Odpowiedź jest prosta: należy skorzystać z pomocy osoby do tego uprawnionej. Uprawnienia takie posiadają doradcy podatkowi (Steuerberater) oraz adwokaci. Biura rachunkowe i prowadzący je księgowi takich uprawnień nie mają. W ograniczonym zakresie może też pomóc tzw. Lohnsteuerhilfeverein, ale tylko pracobiorcom i emerytom.
Maciej Daniel, MAD DANIEL: Dodatkowo dobrze pamiętać, że do rozliczenia podatkowego warto przygotować się wcześniej. Niemiecki Urząd Skarbowy (Finanzamt) odpowiednio wcześnie ogłasza ostateczny termin złożenia deklaracji podatkowej. Po zakończeniu roku kalendarzowego warto przygotować wcześniej wszystkie niezbędne dokumenty za zeszły rok (skompletować, posortować) – w razie pytań i niejasności można skonsultować się z doradcą podatkowym, który odpowie na wszystkie nurtujące nas pytania.
Anna Burek: O jakich terminach warto pamietać planując rozliczenie podatku?
Maciej Daniel, MAD DANIEL: Najważniejszym terminem, o którym warto jest pamiętać to oczywiście ostateczny termin złożenia deklaracji podatkowej za zeszły rok. Od paru lat termin ten jest „ruchomy”, jednak jest on stosunkowo wcześnie ogłaszany przez Finanzamt. W zależności od tego za czyim pośrednictwem oddajemy rozliczenie, nie można zapomnieć o różnych obowiązujących terminach.
Dr. Robert Jóźwiak, StB: Deklaracje większości podatków rocznych np. deklaracje podatku dochodowego muszą zostać złożone do 31 lipca roku następującego po roku rozliczanym. Termin ten wydłuża się do 28 lutego kolejnego roku, jeśli jesteśmy reprezentowani przez osobę uprawnioną do udzielania pomocy w kwestiach podatkowych.
Anna Burek: Czy popularne ostatnio aplikacje do samodzielnego rozliczania podatku mogą zastąpić osobistych doradców i księgowych?
Dr. Robert Jóźwiak, StB: Zdecydowanie nie. Tworzenie deklaracji podatkowych za pomocą takich aplikacji jest bardzo nieefektywne. Aplikacje zawierające mocno rozbudowane katalogi kosztów uzyskania przychodu lub obciążeń nadzwyczajnych, przewidzianych przez prawo podatkowe, wymuszają konieczność odpowiedzi na mnóstwo pytań, w większości zbędnych. Z kolei aplikacje, które ograniczają się do najistotniejszych ulg, mogą generować deklaracje pomijające szereg udogodnień podatkowych. Inaczej wygląda sytuacja w przypadku kontaktu z doradcą podatkowym. Odpowiednio ukierunkowana rozmowa pozwala doświadczonemu doradcy mocno zawęzić te katalogi i dzięki temu w efektywny sposób stwierdzić możliwość uwzględnienia możliwie wielu ważnych ulg podatkowych.
Maciej Daniel, MAD DANIEL: Myślę, że takie aplikacje mają swoje dobre i złe strony. Większość z nich jest bardzo przejrzysta i pokazuje, które dokumenty i dane, są nam potrzebne i w którym miejscu je wprowadzić (w zależności od aplikacji, z której się korzysta). Negatywnym aspektem wspomnianych aplikacji jest to, że nie wszystkie porady i wskazówki, są dopasowane do konkretnej sytuacji (które oczywiście doradca podatkowy zna). Należy również pamiętać, że aplikacje nie będą rozpatrywać rozliczenia indywidualnie, jak w przypadku korzystania z usług doradcy podatkowego. Aplikacje sprawdzą się przy „prostych” rozliczeniach (np. umowy o pracę), w przypadku bardziej skomplikowanych będzie potrzebna pomoc specjalisty, który również odpowiada w przypadku kontroli z urzędu (Finanzamt).
Anna Burek: Co kryje się pod terminem „kreatywny księgowy”? Na czym polegają umiejętności dobrego doradcy podatkowego?
Maciej Daniel, MAD DANIEL: Doradca podatkowy powinien być odpowiednio wykształcony w dziedzinie prawa podatkowego. Pozwala to na profesjonalne, wielopłaszczyznowe podejście do kwestii związanych z podatkami. Poprzez wiedzę i doświadczenie może nam doradzić, co będzie dla nas najkorzystniejsze, w jaki sposób powinniśmy podejść do rozliczenia podatkowego. Pojęcie „kreatywny księgowy” może nam się kojarzyć negatywnie, ale w naszym rozumieniu jest to doradca finansowy, który podchodzi do problemów związanymi z finansami firmy, w sposób nietypowy i innowacyjny rozpoznając nowatorskie rozwiązania w zgodzie z panującymi normami prawnymi.
Dr. Robert Jóźwiak, StB: W moim odczuciu określenie „kreatywny księgowy” ma wydźwięk raczej pejoratywny. Kreatywna księgowość polega na manipulowaniu danymi pochodzącymi z rachunkowości w celu stworzenia określonego wizerunku finansowego danego podmiotu gospodarczego. Niekiedy określeniem tym opisuje się także zminimalizowanie obciążenia podatkowego poprzez wykorzystanie różnego rodzaju alternatyw dopuszczanych przez przepisy bilansowe. Doradca podatkowy ma dwa główne zadania. Z jednej strony musi starać się zoptymalizować obciążenie podatkowe klienta, a z drugiej strony zadbać o to, żeby nie był on narażony przez swoją dzialalność na różnego rodzaju konsekwencje prawne.
Anna Burek: Jak w takim razie znaleźć i rozpoznać dobrego doradcę podatkowego? Kiedy warto zainwestować w jego usługi?
Maciej Daniel, MAD DANIEL: Ważnymi czynnikami, na które warto zwrócić uwagę przy wyborze dobrego radcy podatkowego są między innymi: jego znajomość specyfiki i wymagań branży, wszechstronne i konkretne podejście do konsultowanych kwestii i klienta, ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej, etc. Ważnym, ale nie zawsze w pełni obiektywnym kryterium są opinie i referencje od dotychczasowych klientów, które warto przeczytać. Zaleca się również przejrzenie stron internetowych lokalnych firm oraz sprawdzenie, czy takie biuro/kancelaria rzeczywiście istnieje.
Dr. Robert Jóźwiak, StB: Dodatkowo warto wiedzieć, że każdy doradca podatkowy ma za sobą bardzo wymagający egzamin z prawa podatkowego, który uchodzi za najtrudniejszy egzamin zawodowy w Niemczech i to w moim przekonaniu stanowi wystarczające potwierdzenie jego kompetencji.
Anna Burek: Czy są jakieś szczególne różnice między obowiązkiem podatkowym i sposobem rozliczenia podatku w Niemczech i w Polsce ?
Dr. Robert Jóźwiak, StB: Oba systemy podatkowe mają wiele podobieństw, co wynika z faktu, że tworząc w okresie transformacji polskie prawo podatkowe, wzorowano się w dużym stopniu na prawie niemieckim. Podstawowa różnica to nieporównanie wyższy stopień złożoności przepisów niemieckich.
Maciej Daniel, MAD DANIEL: Warto też zaznaczyć, że Niemcy stosują system podatkowy oparty na przepisach federalnych, landowych i lokalnych, podczas gdy w Polsce jest to system oparty głównie na przepisach krajowych.
Anna Burek: O czym przede wszystkim należy pamiętać przy rozliczeniu podatku, szczególnie jeśli ma się przychody zarówno w Polsce jak i w Niemczech?
Maciej Daniel, MAD DANIEL: Rozliczając podatek w Polsce i w Niemczech, istotne jest zapoznanie się z obowiązującymi przepisami podatkowymi obu krajów oraz ustalenie, w którym kraju podlegamy opodatkowaniu dochodów. Należy również pamiętać o możliwości skorzystania z umów międzynarodowych w sprawie unikania podwójnego opodatkowania oraz o obowiązku zgłoszenia dochodów zagranicznych w polskim i niemieckim urzędzie skarbowym. Jest to możliwe dzięki złożeniu wniosku o zaświadczenie EU/EWR, zwane także UE/EOG wydawane przez Urząd Skarbowy.
Anna Burek: Jak wygląda kwestia podwójnego opodatkowania w przypadku pracy zarówno w Niemczech, jak i w Polsce?
Dr. Robert Jóźwiak, StB: Między Polską i Republiką Federalną zawarta została bilateralna umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania. Określa ona, które rodzaje dochodów i w jakich przypadkach podlegają opodatkowaniu w Polsce, a które w Niemczech. Dochody z pracy najemnej w Niemczech podlegają podatkowi dochodowemu w kraju rezydencji, jeśli dochody nie pochodzą z zakładu położonego na terenie Niemiec i pracobiorca nie przebywał w Niemczech więcej niż 183 dni podczas dwunastomiesięcznego okresu. W przypadku istnienia obowiązku podatkowego w Niemczech dochody wyłączone z opodatkowania w Niemczech z reguły podlegają tzw. progresji, czyli podnoszą naszą stawkę podatkową.
Anna Burek: Jak obniżyć koszty uzyskania przychodu i o czym najczęściej zapominamy, próbując to zrobić?
Maciej Daniel, MAD DANIEL: Przy rozliczeniu rocznym, poza dochodami, duży wpływ na końcowy wynik rozliczenia mają tzw. koszty – czyli koszty uzyskania przychodu, które obniżają nasz dochód. W zależności od branży oraz sytuacji osobistej, istnieje indywidualne podejście do kosztów. Warto skontaktować się z radcą podatkowym, który udzieli nam odpowiednich informacji dot. Kosztów możliwych do odliczenia. Warto pamiętać, aby każde „zakupy” były odpowiednio dokumentowane. Aby dany koszt mógł być uwzględniony w rozliczeniu potrzebny jest paragon/faktura imienna, oraz potwierdzenie sposobu poniesienia kosztu. W innym przypadku Finanzamt może odrzucić faktury kosztowe.
Dr. Robert Jóźwiak, StB: Każdy rodzaj działalności generuje określone rodzaje kosztów uzyskania przychodów. Inne są koszty nauczyciela akademickiego, a inne koszty pracownika zatrudnionego w zakładzie produkcyjnym. Z podatkowego punktu widzenia ważna jest umiejętność identyfikacji powstałych kosztów. Im więcej kosztów zostanie uwzględnionych w naszej deklaracji podatkowej, tym więcej podatku uda nam się zaoszczędzić. Często pomijanymi kosztami są obciążenia wynikające z posiadania pokoju przeznaczonego na pracę zawodową czy też wydatki na wszelkie kursy internetowe, które w jakimś stopniu są związane z wykonywanym przez nas zawodem.
Anna Burek: Czy istnieją sytuacje, w których jesteśmy zwolnieni z obowiązku rozliczenia podatku?
Dr. Robert Jóźwiak, StB: Zwolnienie z obowiązku złożenia deklaracji podatku dochodowego od osób fizycznych jest wykluczone w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą, wykonujących wolny zawód, uzyskujących dochody z najmu lub uzyskujących dochody kapitałowe, od których nie został pobrany podatek. Do złożenia deklaracji zobligowani są również emeryci, których dochód przekracza kwotę wolną od podatku. Pracobiorcy nie muszą się rozliczać, chyba że oprócz dochodów z pracy najemnej w Niemczech uzyskali dodatkowo dochody w innym kraju lub świadczenia zastępujące wynagrodzenie (np. zasiłek dla bezrobotnych, zasiłek chorobowy). Obowiązek występuje również w przypadku uwzględnienia kwot wolnych od podatku przy opodatkowaniu bieżącego wynagrodzenia. Zobligowani do rozliczenia są także małżonkowie posiadający kombinacje klas podatkowych 3/5, jeśli oboje uzyskiwali dochody w danym roku rozliczeniowym. Obowiązek dotyczy także osób posiadających klasę podatkową 6. Ważnym wyjątkiem od wymienionych zasad są pracobiorcy, którzy nie podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Niemczech. Są to osoby, których pobyt na terenie Niemiec nie przekroczył okresu pół roku.
Anna Burek: Jakie konsekwencje czekają nas w przypadku spóźnienia z rozliczeniem lub niezłożenia zeznania?
Maciej Daniel, MAD DANIEL: W przypadku spóźnienia lub niezłożenia zeznania podatkowego w terminie grozi nam kara za spóźnienie (od której nie można się odwołać), a w najgorszym przypadku Finanzamt może nas „oszacować” (przyjąć szacunkowe dochody i naliczyć od tego podatek dochodowy). W takiej sytuacji należy szybko reagować. Od otrzymania wspomnianego pisma, mamy tylko 4 tygodnie na odwołanie się od decyzji i złożenie właściwego rozliczenia rocznego. Jeżeli sami nie czujemy się na siłach korespondować z Urzędem i rozliczyć swoich dochodów za pracę na terenie Niemiec, możemy zgłosić się do odpowiedniego biura/radcy podatkowego, który poprowadzi sprawę wraz z korespondencją za nas.
Anna Burek: Czy taki Finanzamt straszny, jak go malują? Jakie mają Państwo rady dotyczące rozmów z urzędem?
Maciej Daniel, MAD DANIEL: Finanzamt czyli niemiecki Urząd Skarbowy, jak każdy urząd, działa według określonych ustawą zasad i reguł. Jeżeli ich przestrzegamy nic nam nie grozi. Nawet w przypadku spóźnienia czy zapomnienia np. o danym terminie, Finanzamt często „idzie nam na rękę”, jeżeli opiszemy powód naszego zaniedbania i poprosimy o przesunięcie terminu. Najgorsze co możemy zrobić, to ignorowanie Urzędu, co może powodować poważne konsekwencje.
Dr. Robert Jóźwiak, StB: Niemiecka służba skarbowa stosuje szeroko pojętą zasadę domniemania niewinności. Oznacza to, że każdą osobę traktuje jako solidnego i uczciwego podatnika. Nastawienie urzędu zmienia się dopiero w przypadku wykrycia świadomie zamierzonych prób unikania obowiązku podatkowego. Jeśli w zeznaniu podatkowym Finanzamt stwierdzi błąd, który wynika z pomyłki lub niewiedzy podatnika, to nie ma się czego obawiać. Odradzam podejmowanie samodzielnej rozmowy z urzędem, lepiej zlecić to osobie kompetentnej. Jeśli nie możemy tego zrobić, doradzam komunikowanie się z urzędem w formie pisemnej, co ograniczy ryzyko nieporozumienia.
Kontakt do biur podatkowych dr Roberta Jóźwiaka oraz MAD DANIEL znaleźć mogą Państwo w sekcji reklamowej niniejszego wydania magazynu KONTAKTY.
Anna Burek
