COSMO po polsku zaprasza na nowy cykl „Powroty z Niemiec: prawdziwe historie Polaków”, który z reporterską uważnością pokazuje, co naprawdę kryje się za liczbami.
Dziennikarze Monika Sędzierska i Adam Gusowski rozmawiają z osobami, które po latach życia w Niemczech zdecydowały się wrócić lub właśnie planują powrót do Polski.
W cyklu pojawiają się m.in.:
- Polsko-niemiecka rodzina, która na nowo buduje życie w Polsce.
- Przedstawicielka pokolenia 30+, dla której Berlin okazał się etapem, a nie celem.
- Emeryci wracający po latach do miejsc, które zostały w pamięci „domem”, choć zmieniło się wszystko.
- Osoby, które wahają się między dwoma krajami i starają się znaleźć odpowiedź na pytanie: gdzie jest moje miejsce?
Dopełnieniem reporterskich historii są rozmowy z ekspertami ds. migracji, socjologami i politologami i psychologami, którzy tłumaczą współczesne procesy mobilności, interpretują statystyki i wyjaśniają, czym właściwie jest „powrót” w czasach wielokrotnej migracji, tożsamości hybrydowych i transnarodowych biografii.
„Powroty z Niemiec” to cykl o decyzjach i codzienności, której nie widać w tabelach.
🎧 Kolejne odcinki w każdy poniedziałek na falach radia COSMO, a także w serwisach streamingowych na: Spotify, ARD Audiothek oraz na stronie cosmopopolsku.de
Psychologia na emigracji: Powrót do Polski
„Jeśli decydujemy się na powrót do Polski po wielu latach w Niemczech, to nasz powrót będzie ponowną emigracją, związaną z koniecznością adaptacji do nowego życia” – mówią berlińscy psychologowie, Honorata Moliter i Paweł Kurczak, z którymi rozmawia Monika Sędzierska z radia COSMO po polsku.
Monika Sędzierska: Czy temat powrotu do Polski pojawia się w waszych gabinetach?
Paweł Kurczak: Tak. Życie różnie się układa. Część osób dochodzi do wniosku, że chciałaby wrócić albo zastanawia się nad tym i przychodzi z tym do psychologa.
Honorata Moliter: Naturalna myśl o powrocie pojawia się mniej więcej 2 do 4 lat po przyjeździe, kiedy jesteśmy jeszcze w procesie intensywnej adaptacji do nowych warunków. Pytanie o to, czy to na pewno była dobra decyzja opuścić Polskę i mieszkać w innym kraju, jest naturalnym pytaniem, które pojawia się chyba u każdego emigranta.
Paweł Kurczak: Wydaje mi się, że część osób zaczyna zastanawiać się nad powrotem, dlatego, że Polska ma coraz lepszy wizerunek, coraz lepiej się prezentuje.
Monika Sędzierska: W niemieckich mediach pojawia się ostatnio dużo relacji i filmów pokazujących, jak Polsce świetnie się rozwija, że Polacy wracają do kraju nowoczesnego o niskim bezrobociu. I zaczyna nas tam ciągnąć.
Honorata Moliter: Nasz emocjonalny mózg ocenia sytuację w odniesieniu do potrzeb, a podstawową potrzebą jest potrzeba bezpieczeństwa ekonomicznego, tzw. dobrego, wygodnego życia. Jeżeli dochodzą do nas informacje, że Polska jest krajem nowoczesnym, w którym łatwo znaleźć pracę, w którym wszystko sprawniej przebiega niż w Niemczech, to nasz mózg dostaje zadanie do wykonania: podjąć decyzję o tym, czy zostajemy czy wracamy.
Ważne jest także bezpieczeństwo relacyjne i tożsamościowe, podstawowe poczucie bezpieczeństwa, które zmienia się, jeśli jesteśmy w otoczeniu nie mówiącym w naszym języku ojczystym, w którym są inne kody kulturowe, w którym czujemy, że „nie jesteśmy u siebie”.
Kiedy ktoś nas pyta, jak to się stało, że przyjechaliśmy do Niemiec albo czy jedziemy do siebie na święta, to dostajemy sygnał, który przypomina nam, że nie jesteśmy stąd. W Polsce tego nie ma. Być może więc tęsknimy za tym, żeby nie przeżywać takich momentów, które są nieprzyjemne i myślimy, że jak wrócimy z powrotem do Polski, to to się skończy.
Jak powinniśmy traktować ten powrót? Czy nie jest to kolejna migracja, tylko w przeciwnym kierunku?
Honorata Moliter: To zależy przede wszystkim od tego, jak długo mieszkaliśmy poza Polską. Jeżeli decydujemy się na powrót po 2, 3 latach, to często jest to powrót wyczekiwany, który wiąże się z przygodą życia poza Polską przez dłuższy czas. Natomiast jeżeli wracamy po 10 latach i więcej, to powrót do Polski będzie miał dużo elementów typowych dla emigracji, która wiąże się z adaptacją do nowego życia, w innym otoczeniu, w innej kulturze niż ta, w której żyliśmy dotychczas.
Koniec emigracji i początek jednocześnie.
Paweł Kurczak: Możemy tak powiedzieć. Często decydując się na powrót, nie do końca wiemy, na co się piszemy. Najczęściej wyobrażamy sobie, że miejsce, do którego wracamy, będzie wyglądało mniej więcej tak, jak wtedy, kiedy stamtąd wyjechaliśmy. Czas jednak nie stoi w miejscu. I może okazać się, że nasz dom już nie jest tym samym miejscem, że wiele rzeczy jest już dla nas obcych, że pojawiają się nowi ludzie. Często spodziewamy radości czy ulgi. A wcale tak nie musi być.
Honorata Moliter: Tak, bo to często jest oparte na doświadczeniu odwiedzania kraju w kontekście urlopu czy wakacji. Bardzo często słyszymy, jak klienci mówią, że zawsze, jak są w Polsce, to czują się jak na wakacjach. Jeżeli jednak zdecydujemy się na radykalną zmianę przeniesienia się w tamtą rzeczywistość, to nie będziemy już doświadczać uczucia, że jesteśmy na wakacjach.
Jeżeli ktoś zaczyna rozważać powrót do Polski, to jakie emocje pojawiają się u niego najczęściej?
Paweł Kurczak: Przeżywamy wszystkie możliwe emocje w zależności od naszego charakteru, własnej specyfiki. Albo jest to lęk: Co to będzie? Czy to dobra decyzja? Jak zostanę odebrany? Albo radość: nareszcie, tyle na to czekałem, w końcu się uwolnię od niemieckich procedur.
Honorata Moliter: Czasem może być to wewnętrzny konflikt pomiędzy jedną częścią, która chce wrócić a drugą, która nie jest do końca przekonana albo obawia się, co będzie się z tym wiązało. Zupełnie naturalny stan dla takiej sytuacji.
Czy można powiedzieć, że synonimem emigracji jest zmiana życiowa?
Może się pojawiać jakiś rodzaj żałoby po opuszczonym miejscu. Jeśli spędziliśmy wiele lat, na przykład w Niemczech, to w pewnym momencie zdajemy sobie sprawę, że jednak coś zostawiliśmy za sobą i że to też jest jakiś rodzaj straty. Możemy przeżywać żałobę po jakimś wizerunku samego siebie. Kiedy z powrotem lądujemy w Polsce, to też okazuje się, że jesteśmy jacyś inni.
Honorata Moliter: To jest też moment konfrontacji z zupełnie nowym, wewnętrznym doświadczeniem: możemy poczuć wyraźnie, jak emigracja nas zmieniła, jak się różnimy od Polaków, którzy nigdy nie byli na emigracji.
Paweł Kurczak: Ta sytuacja wymusza zadanie sobie pytania: kim teraz jestem? Czy jestem bardziej Niemcem czy Polakiem? Czy może Polakiem z niemieckimi zwyczajami? Kim jestem dla ludzi, do których przyjechałem? Bo ci ludzie, do których wracamy, też mają wyobrażenia na nasz temat. Zmierzenie się z tym jest też jakimś wyzwaniem po powrocie.
Honorata Moliter: Może być też tak, że wracamy na zupełnie różnym innym etapie życia Np. wyjechaliśmy jako single, a wracamy z rodziną. Martwimy się nie tylko o siebie, ale na przykład o nasze dzieci albo o naszych partnerów. Wydaje się, że najbardziej narażone na trudne przeżycia są dzieci, bo stają one przed faktem dokonanym. To rodzice podjęli decyzję o powrocie. Warto więc zachęcać dzieci do mówienia o tym, jak się z tym czują. Nieraz w naszych gabinetach słyszymy historię osób, które są już dorosłe, a w dzieciństwie przeżyły tego typu doświadczenia, zostali przeniesieni z dnia na dzień z jednej rzeczywistości do drugiej i nikt z nimi o tym nie rozmawiał.
Jeśli ktoś myśli o powrocie do Polski, co powinien wziąć pod uwagę?
Paweł Kurczak: Podkreśliłbym rolę rozumu, a nie tylko emocji. Rozważmy na spokojnie za i przeciw, żeby nie podejmować decyzji wyłącznie na bazie emocji.
Honorata Moliter: Ja bym się zwróciła do osób, które już wróciły albo do naszych bliskich albo do osób, które są wokoło nas, co one o tym myślą. Jak się do tego odnoszą? Perspektywa z zewnątrz czy szerszy kontekst często mogą być impulsami, które pomogą nam w tym, żeby przejść do kolejnych etapów.
A ja zapraszam Was również na rozmowy z Polakami, którzy zdecydowali się na powrót do Polski. Możecie ich posłuchać w nowym cyklu podcastów COSMO po polsku. Dziękuję bardzo za rozmowę
